Rozporządzenie w sprawie poleceń przelewu natychmiastowego w euro (IPR)

NAJWAŻNIEJSZE

• IPR wprowadza do rozporządzenia SEPA dodatkowe przepisy dotyczące płatności natychmiastowych w euro oraz zobowiązuje niektóre kategorie dostawców usług płatniczych do oferowania użytkownikom usług wykonywania i odbierania takich poleceń przelewu natychmiastowego w euro. W tym celu wprowadza się m. in. definicję polecenia przelewu natychmiastowego i zasady ich wykonywania.
• Opłaty nakładane przez dostawców usług płatniczych w związku z wykonywaniem i odbieraniem płatności natychmiastowych nie mogą być wyższe niż opłaty nakładane w związku z wykonywaniem i odbieraniem innych analogicznych rodzajów poleceń przelewu.
• IPR wprowadza obowiązek świadczenia usługi weryfikacji dopasowania, polegającej na sprawdzaniu, czy IBAN i nazwa odbiorcy podane przez płatnika są zgodne z danymi przekazanymi przez dostawcę odbiorcy.
• IPR zobowiązuje dostawców usług płatniczych oferujących polecenia przelewu natychmiastowego do sprawdzania co najmniej raz dziennie, czy którykolwiek z ich użytkowników jest osobą lub podmiotem umieszczonym w wykazie podmiotów do których stosuje się ukierunkowane finansowe środki ograniczające.
• IPR określa zasady wyznaczania katalogu sankcji za nieprzestrzeganie wymogów ustanawianych w akcie.
• IPR umożliwia instytucjom płatniczym i instytucjom pieniądza elektronicznego możliwość ubiegania się o uczestnictwo w systemach określonych w dyrektywie 98/26/WE.

OGÓLNY PORZĄDEK CZASOWY

26 października 2022 r. – ogłoszenie projektu IPR
7 listopada 2023 r. – publikacja informacji o osiągnięciu porozumienia między Parlamentem Europejskim a Radą
7 luty 2024 r.  – przyjęcie IPR przez Parlament Europejski
26 luty 2024 r.  – przyjęcie IPR przez Radę
19 marca 2024 r.  – publikacja IPR w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej
8 kwietnia 2024 r. – wejście w życie przepisów IPR
9 stycznia 2025 – 9 czerwca 2028 r.  – harmonogram stosowania poszczególnych obowiązków (daty graniczne)

ZMIANY W AKTACH UNIJNYCH WPROWADZANE PRZEZ IPR

IPR wprowadza zmiany w czterech aktach prawa wspólnotowego. Najliczniejsze dotyczą rozporządzenia SEPA. Nowelizacja pozostałych aktów ma na celu uspójnienie wszystkich wprowadzanych przepisów odnoszących się do poleceń przelewu natychmiastowego oraz umożliwienia instytucjom płatniczym oraz instytucjom pieniądza elektronicznego ubiegania się o uczestnictwo w systemach wskazanych na mocy dyrektywy 98/26/WE.

Definicja polecenia przelewu natychmiastowego

IPR na potrzeby wprowadzenia poleceń przelewu natychmiastowego w euro w krajach członkowskich dodaje do rozporządzenia SEPA definicję polecenia przelewu natychmiastowego, zgodnie z którą jest to polecenie przelewu wykonywane natychmiast, 24 godziny na dobę i w dowolnym dniu kalendarzowym.

Transakcje polecenia przelewu natychmiastowego

IPR wprowadza do rozporządzenia SEPA nową regulację, zgodnie z którą zobowiązuje się dostawców usług płatniczych („PSP”) oferujących swoim użytkownikom usługę płatniczą polegającą na wykonywaniu i odbieraniu poleceń przelewu, oferowanie także wszystkim tym użytkownikom usługę polegającą na wykonywaniu i odbieraniu poleceń przelewu natychmiastowego.

Wspomniani wyżej dostawcy, mają zapewnić by wszystkie rachunki płatnicze, które mają zdolność odbiorczą na potrzeby poleceń przelewu, miały również zdolność odbiorczą na potrzeby poleceń przelewu natychmiastowego przez 24 godziny na dobę i w dowolnym dniu kalendarzowym.

Ponadto IPR nakłada dodatkowe wymogi związane z poleceniami przelewu natychmiastowego na PSP, m.in. takie jak:

• zapewnienie płatnikom możliwości złożenia zlecenia płatniczego dotyczącego polecenia przelewu natychmiastowego za pośrednictwem wszystkich kanałów inicjowania płatności, za pomocą których ci płatnicy mogą składać zlecenia płatnicze dotyczące innych poleceń przelewu,
• natychmiastowe sprawdzenie po otrzymaniu zlecenia płatniczego dotyczącego polecenia przelewu natychmiastowego od płatnika, czy spełnione są wszystkie warunki niezbędne do przetworzenia transakcji płatniczej oraz czy dostępne są niezbędne środki, a także zarezerwowanie kwoty transakcji płatniczej na rachunku płatnika lub obciążenie tego rachunku tą kwotą i natychmiastowe wysłanie transakcji płatniczej do PSP odbiorcy,
• udostępnienie przez PSP odbiorcy w ciągu 10 sekund od momentu otrzymania zlecenia płatniczego dotyczącego polecenia przelewu natychmiastowego przez PSP płatnika, kwoty transakcji płatniczej na rachunku płatniczym odbiorcy w walucie, w której denominowany jest rachunek odbiorcy, i potwierdzenie PSP płatnika wykonania transakcji płatniczej,
• zapewnienie przez PSP odbiorcy, aby data waluty w odniesieniu do uznania rachunku płatniczego odbiorcy była taka sama jak data uznania rachunku płatniczego odbiorcy przez PSP odbiorcy kwotą transakcji płatniczej.

Opłaty związane z poleceniami przelewu natychmiastowego w euro

Przepisy IPR ustanawiają wymóg, zgodnie z którym wszelkie opłaty nakładane przez PSP na płatników i odbiorców w związku z wykonywaniem i odbieraniem poleceń przelewu natychmiastowego nie mogą być wyższe niż opłaty nakładane w związku z wykonywaniem i odbieraniem innych analogicznych rodzajów poleceń przelewu.

Usługa polegająca na zapewnieniu weryfikacji odbiorcy, na rzecz którego płatnik zamierza wykonać polecenie przelewu ma być świadczona wszystkim użytkownikom bezpłatnie.

Weryfikacja odbiorcy w przypadku poleceń przelewu

Wspomniana powyżej usługa weryfikacji odbiorcy polega na potwierdzeniu danych odbiorcy natychmiast po przekazaniu ich przez płatnika (nazwa, IBAN) i przed zaoferowaniem płatnikowi możliwości autoryzacji danego polecenia przelewu. Usługa ta ma być oferowana przez PSP niezależnie od kanału inicjowania płatności wykorzystywanego przez płatnika do złożenia zlecenia płatniczego dotyczącego polecenia przelewu.

Świadczenie tej usługi ma odbywać się zgodnie z zasadami przyjętymi w IPR. Regulacja zakłada (m.in.):

• Weryfikację przez PSP odbiorcy na wniosek PSP płatnika, czy nazwa odbiorcy i jego numer IBAN wskazane przez płatnika są zgodne z danymi posiadanymi przez PSP odbiorcy. W sytuacji, gdy podane przez płatnika dane nie są zgodne z danymi odbiorcy posiadanymi przez PSP odbiorcy, PSP płatnika powiadomi go o braku zgodności wskazanych danych i zasygnalizuje, że autoryzacja polecenia przelewu może doprowadzić do przekazania środków na rachunek płatniczy innego odbiorcy. W przypadku, gdy dane podane przez płatnika są prawie zgodne, PSP płatnika wskaże nazwę odbiorcy powiązaną z podanym identyfikatorem rachunku płatniczego.
• W sytuacjach, gdy odbiorcą jest osoba prawna, a PSP płatnika oferuje kanał inicjowania płatności, który umożliwia płatnikowi złożenie zlecenia płatniczego poprzez podanie numeru IBAN odbiorcy wraz z elementami danych innymi niż nazwa odbiorcy, które jednoznacznie identyfikują odbiorcę (np. NIP), i w przypadku gdy te same elementy danych są dostępne w wewnętrznym systemie PSP odbiorcy, ten dostawca usług płatniczych, na wniosek PSP płatnika, weryfikuje, czy dane podane przez płatnika są zgodne. Jeżeli byłby one niezgodne, PSP płatnika powiadamia płatnika o tym płatnika.

Kontrola użytkowników przez PSP

IPR nakłada na PSP oferujących polecenia przelewu natychmiastowego obowiązek weryfikacji co najmniej raz dziennie, czy którykolwiek z ich użytkowników jest osobą lub podmiotem objętymi ukierunkowanymi finansowymi środkami ograniczającymi. Ponadto PSP będą zobowiązani do przeprowadzania takich weryfikacji natychmiast po wejściu w życie wszelkich nowych ukierunkowanych finansowych środków ograniczających oraz natychmiast po wejściu w życie wszelkich zmian w odpowiednim wykazie.

Podczas uczestnictwa w realizacji polecenia przelewu natychmiastowego na PSP płatnika i odbiorcy nie będzie spoczywał obowiązek weryfikacji użytkowników usług w czasie rzeczywistym.

Sankcje administracyjne

Normodawca unijny wzorem art. 11 ust. 1 rozporządzenia SEPA postanowił, iż sankcje administracyjne za nieprzestrzeganie nowowprowadzanych przepisów dotyczących poleceń przelewu natychmiastowego mają zostać ustanowione przez państwa członkowskie. Sankcje te mają być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.

Zastrzeżono jednak, że sankcje dotyczące obowiązku kontroli użytkowników przez PSP muszą obejmować :

• w przypadku osoby prawnej – kary administracyjne w maksymalnej wysokości co najmniej 10 % łącznych rocznych obrotów netto danej osoby prawnej w poprzednim roku obrotowym,
• w przypadku osoby fizycznej – kary administracyjne w maksymalnej wysokości co najmniej 5 000 000 EUR lub równowartości kwoty w walucie krajowej po kursie na dzień 8 kwietnia 2024 r.

Ubieganie się o uczestnictwo we wskazanych systemach płatności

Przepisy IPR przewidują dla instytucji płatniczych (KIP) i instytucji pieniądza elektronicznego (KIPE) możliwość ubiegania się o uczestnictwo we wskazanych systemach płatności uregulowanych w dyrektywie 98/26/WE pod warunkiem, że posiadać one będą m.in.:

• opis środków podjętych w celu ochrony środków pieniężnych użytkowników usług płatniczych,
• opis zasad zarządzania i opis mechanizmów kontroli wewnętrznej w odniesieniu do usług płatniczych lub usług pieniądza elektronicznego,
• plan likwidacji na wypadek upadłości.

IPR zawiera szczegółowe warunki, jakim powinna odpowiadać dokumentacja.

Harmonogram stosowania poszczególnych obowiązków

Zgodnie z treścią rozporządzenia IPR, poszczególne wymogi zaczynają obowiązywać w różnych terminach.

9 stycznia 2025 r.:

– najpóźniejszy termin na rozpoczęcie oferowania usługi płatniczej polegającej na odbieraniu poleceń przelewu natychmiastowego w euro przez określonych w IPR dostawców usług płatniczych znajdujących się w państwie członkowskim, którego walutą jest euro,

– najpóźniejszy termin na wprowadzenie opłat z tytułu poleceń przelewu natychmiastowego mniejszych bądź równych opłatom nakładanym w związku z innymi analogicznymi rodzajami poleceń przelewu przez określonych w IPR dostawców usług płatniczych znajdujących się w państwie członkowskim, którego walutą jest euro,

– najpóźniejszy termin na wprowadzenie usługi weryfikacji odbiorcy przez określonych w IPR dostawców usług płatniczych znajdujących się w państwie członkowskim, którego walutą jest euro,

– najpóźniejszy termin na rozpoczęcie wykonywania obowiązku dotyczącego kontroli użytkowników przez określonych w IPR dostawców usług płatniczych w celu zweryfikowania, czy użytkownik nie jest osobą lub podmiotem objętymi ukierunkowanymi finansowymi środkami ograniczającymi,

9 kwietnia 2025 r.:

– ostateczny termin implementacji przez państwa członkowskie wprowadzanych zmian w PSD2 oraz dyrektywie 98/26/WE w celu uzyskania przez instytucje płatnicze i instytucje pieniądza elektronicznego możliwości ubiegania się o uczestnictwo we wskazanych systemach płatności,

– ostateczny termin ustanowienia przez państwa członkowskie przepisów krajowych dotyczących sankcji karnych za niedostosowanie się przez określonych w IPR dostawców usług płatniczych do wymogów nakładanych przez IPR,

9 października 2025 r.:

– najpóźniejszy termin na rozpoczęcie oferowania usługi płatniczej polegającej na wykonywaniu poleceń przelewu natychmiastowego w euro przez określonych w IPR dostawców usług płatniczych znajdujących się w państwie członkowskim, którego walutą jest euro,

– najpóźniejszy termin na wprowadzenie usługi weryfikacji odbiorcy przez określonych w IPR dostawców usług płatniczych znajdujących się w państwie członkowskim, którego walutą jest euro,

9 stycznia 2027 r.:

– najpóźniejszy termin na rozpoczęcie oferowania usługi płatniczej polegającej na odbieraniu poleceń przelewu natychmiastowego w euro przez określonych w IPR dostawców usług płatniczych znajdujących się w państwie członkowskim, którego walutą nie jest euro,

– najpóźniejszy termin na wprowadzenie opłat z tytułu poleceń przelewu natychmiastowego mniejszych bądź równych opłatom nakładanym w związku z innymi analogicznymi rodzajami poleceń przelewu przez określonych w IPR dostawców usług płatniczych znajdujących się w państwie członkowskim, którego walutą nie jest euro,

– najpóźniejszy termin na wprowadzenie usługi weryfikacji odbiorcy związanej z poleceniami przelewu natychmiastowego w euro przez określonych w IPR dostawców usług płatniczych znajdujących się w państwie członkowskim, którego walutą nie jest euro,

9 kwietnia 2027 r.:

– najpóźniejszy termin na rozpoczęcie oferowania i wykonywania usługi płatniczej polegającej na odbieraniu poleceń przelewu natychmiastowego w euro przez instytucje płatnicze i instytucje pieniądza elektronicznego znajdujące się w państwie członkowskim, którego walutą jest euro,

– najpóźniejszy termin na rozpoczęcie oferowania usługi płatniczej polegającej na odbieraniu poleceń przelewu natychmiastowego w euro przez instytucje płatnicze i instytucje pieniądza elektronicznego znajdujące się w państwie członkowskim, którego walutą nie jest euro,

9 czerwca 2027 r.:

 – termin do którego określeni w IPR dostawcy usług płatniczych znajdujący się w państwie członkowskim, którego walutą nie jest euro, nie są zobowiązani do oferowania usługi płatniczej polegającej na wykonywaniu poleceń przelewu natychmiastowego w euro z rachunków płatniczych denominowanych w walucie krajowej tego państwa członkowskiego, w czasie gdy ci dostawcy usług płatniczych nie wykonują ani nie odbierają transakcji tradycyjnych poleceń przelewu w euro w odniesieniu do takich rachunków,

9 lipca 2027 r.:

– najpóźniejszy termin na rozpoczęcie oferowania usługi płatniczej polegającej na wykonywaniu poleceń przelewu natychmiastowego w euro przez określonych w IPR dostawców usług płatniczych znajdujących się w państwie członkowskim, którego walutą nie jest euro,

– najpóźniejszy termin na rozpoczęcie oferowania usługi płatniczej polegającej na wykonywaniu poleceń przelewu natychmiastowego w euro przez instytucje płatnicze i instytucje pieniądza elektronicznego znajdujące się w państwie członkowskim, którego walutą nie jest euro,

– najpóźniejszy termin na wprowadzenie usługi weryfikacji odbiorcy związanej z poleceniami przelewu natychmiastowego w euro przez określonych w IPR dostawców usług płatniczych znajdujących się w państwie członkowskim, którego walutą nie jest euro,

9 czerwca 2028 r.:

– najpóźniejszy termin na rozpoczęcie oferowania usługi płatniczej polegającej na wykonywaniu poleceń przelewu natychmiastowego w euro przez określonych w IPR dostawców usług płatniczych znajdujących się w państwie członkowskim, którego walutą nie jest euro, z rachunków płatniczych denominowanych w walucie krajowej tego państwa członkowskiego, w czasie gdy ci dostawcy usług płatniczych nie wykonują ani nie odbierają transakcji tradycyjnych poleceń przelewu w euro w odniesieniu do takich rachunków.

IPR – FAQ

Czy i kiedy polski bank ma obowiązek realizacji płatności natychmiastowych?

Od 9 stycznia 2027 r. polskie banki zostaną zobowiązane do oferowania usługi odbierania poleceń przelewu natychmiastowego w euro, zaś od 9 lipca 2027 r. obowiązkowe będzie oferowanie usługi wykonywania takich poleceń przelewu. W przypadku rachunków PLN, w których nie jest oferowana usługa wykonywania i odbierania tradycyjnych poleceń przelewu w euro, obowiązek oferowania wykonywania natychmiastowych poleceń przelewu w euro będzie zawieszony do 9 czerwca 2028 r.

 

Czy polskie KIP/KIPE ma obowiązek realizacji płatności natychmiastowych?

Tak, krajowe instytucje płatnicze i krajowe instytucje pieniądza elektronicznego (KIP/KIPE) mające siedzibę w państwie członkowskim, którego walutą nie jest euro, zostaną zobowiązane do oferowania usługi polegającej na odbieraniu poleceń przelewu natychmiastowego w euro najpóźniej od dnia 9 kwietnia 2027 r. oraz usługi wykonywania poleceń przelewu natychmiastowego w euro najpóźniej od 9 lipca 2027 r.

IPR – CO DOSTARCZAMY

• Warsztaty prawne przygotowujące do wdrożenia przepisów IPR w działalności dostawców usług płatniczych.
• Audyty prawne obecnie stosowanych procedur, polityk i pozostałej dokumentacji wewnętrznej dostawców usług płatniczych w zakresie zgodności z IPR wraz z rekomendacjami celem uzyskania zgodności.
• Opracowywanie nowych procedur, polityk i pozostałej dokumentacji wewnętrznej dla dostawców usług płatniczych zgodnej z wymogami IPR.
• Audyty prawne obecnie stosowanych wzorców umów (regulaminów, OWU itd.), komunikatów, polityk i pozostałej dokumentacji zewnętrznej w zakresie zgodności z IPR wraz z rekomendacjami celem uzyskania zgodności.
• Opracowywanie nowych wzorców umów (regulaminów, OWU itd.), komunikatów, polityk i pozostałej dokumentacji zewnętrznej zgodnej z wymogami IPR.

Informacje DLK

Jeśli chcesz być na bieżąco ze sprawami regulacyjnymi, zarejestruj się i otrzymuj informacje o ważnych wydarzeniach regulacyjnych i branżowych, oraz aktywnościach DLK Legal: Rejestracja do powiadomień.