Wytyczne EBA oraz Komunikat KNF – instrumenty ograniczonej sieci

PODSUMOWANIE

Instrumenty ograniczonej sieci (limited network) to kategoria instrumentów płatniczych określonych w art. 3 lit. k) PSD2, którego implementacją jest art. 6 pkt 11 ustawy o usługach płatniczych. W przypadku zakwalifikowania danego instrumentu jako instrumentu ograniczonej sieci, nie stosuje się do niego przepisów regulujących świadczenie usług płatniczych (poza przepisami dedykowanymi dla tego rodzaju instrumentów).

Istnieją trzy rodzaje instrumentów ograniczonej sieci:

• pozwalające posiadaczowi nabywać towary lub usługi wyłącznie w placówkach wydawców tych instrumentów lub w ramach ograniczonej sieci podmiotów związanych umową handlową bezpośrednio z zawodowym wydawcą tych instrumentów,
• służące wyłącznie do nabywania bardzo ograniczonego zakresu towarów lub usług,
• mogące być używane wyłącznie w jednym państwie członkowskim, jeżeli instrumenty takie są dostarczane na wniosek przedsiębiorcy lub jednostki sektora finansów publicznych, są regulowane ze względu na określone cele społeczne lub podatkowe przez krajowy lub samorządowy organ administracji publicznej i służą do nabycia określonych towarów lub usług od dostawców związanych z wydawcą umową handlową;

24 lutego 2022 roku Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (EBA) opublikował wytyczne w sprawie instrumentów ograniczonej sieci, które mają zastosowanie od 1 czerwca 2022 roku. W związku z wejściem w życie Wytycznych, Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) 1 czerwca 2022 roku wydała zaktualizowany Komunikat w sprawie powyższego wyłączenia.

Komunikat KNF doprecyzowuje formalne aspekty komunikacji z KNF w przedmiocie instrumentów korzystających z wyłączenia.

WPŁYW I WYMOGI

Wytyczna 1: określone instrumenty płatnicze

• określone instrumenty płatnicze, które mogą być wykorzystywane jedynie w ograniczony sposób, są instrumentami płatniczymi określonymi w art. 4 pkt 14 PSD2 (wszystkie rodzaje instrumentów płatniczych na mocy PSD2 mają być wykorzystywane do celów wyłączenia)
• określone instrumenty płatnicze mogą być wykorzystywane do nabywania zarówno fizycznych, jak i cyfrowych towarów i usług
• dostawcy usług opartych na „wyłączonym” instrumencie płatniczym powinni stosować ograniczenia techniczne i umowne umożliwiające ograniczone korzystanie z tego instrumentu płatniczego
• dostawcy usług mogą wydawać więcej niż jeden określony instrument płatniczy podlegający wyłączeniu, pod warunkiem, że każdy instrument spełnia wymogi określone w Wytycznych
• możliwość wykupu wartości pieniężnej przechowywanej w instrumencie płatniczym nie powinna być brana pod uwagę przez właściwe organy krajowe
• instrumenty płatnicze podlegające wyłączeniu, które przechowują wartość pieniężną, mogą być instrumentami wielokrotnego zasilenia lub przeznaczonymi wyłącznie do jednorazowego użytku
• wyłączenia nie mogą być łączone na poziomie instrumentu płatniczego z innym wyłączeniem z zakresu stosowania PSD2
• wydawca instrumentu płatniczego może mieć siedzibę w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie właściwego organu krajowego, który otrzymał powiadomienie na mocy art. 37 ust. 2 PSD2

Wytyczna 2: ograniczona sieć dostawców usług

• kryteriami oceny, czy korzystanie z określonego instrumentu płatniczego jest ograniczone w ramach ograniczonej sieci dostawców usług, są między innymi: przewidywana maksymalna liczba dostawców towarów i usług działających w ramach ograniczonej sieci, przewidywany określony obszar geograficzny dostarczania towarów i usług oraz bezpośrednie porozumienie umowne dotyczące akceptacji transakcji płatniczych zawarte między wydawcą instrumentu płatniczego a każdym dostawcą towarów i usług działającym w ramach ograniczonej sieci (w zależności od konkretnego modelu biznesowego wytyczne przewidują dodatkowe czynniki)
• ograniczona sieć dostawców usług może składać się wyłącznie ze sklepów fizycznych, wyłącznie ze sklepów internetowych lub z połączenia sklepów fizycznych i internetowych
• właściwe organy krajowe nie powinny wprowadzać rozróżnienia między rodzajami sklepów i nie powinny wymagać, aby rodzaj towarów i usług oferowanych w sklepach internetowych był uzależniony od rodzaju towarów i usług oferowanych w sklepach fizycznych lub odwrotnie
• nie powinno być możliwe korzystanie z tego samego instrumentu płatniczego podlegającego wyłączeniu w różnych ograniczonych sieciach dostawców usług
• wydawca instrumentu płatniczego albo dostawcy towarów i usług mogą powierzyć zawarcie umowy dotyczącej akceptacji transakcji płatniczych, osobie trzeciej

Wytyczna 3: instrumenty wykorzystywane w pomieszczeniach wydawcy

• instrumenty pozwalające posiadaczowi na nabywanie towarów lub usług wyłącznie w pomieszczeniach wydawcy mogą być wykorzystywane wyłącznie w lokalach fizycznych i nie mogą być wykorzystywane w sklepach internetowych

Wytyczna 4: ograniczony asortyment towarów lub usług

• powinien istnieć funkcjonalny związek między towarami i/lub usługami, które można nabyć za pomocą instrumentu płatniczego
• należy określić wiodący towar lub usługę; właściwe organy krajowe powinny sprawdzić, czy dostawca usług określił wiodący towar lub usługę oraz towary lub usługi pomocnicze i opisał funkcjonalne powiązanie między nimi w zgłoszeniu na mocy art. 37 ust. 2 PSD2
• funkcjonalne powiązanie może istnieć między towarami lub usługami fizycznymi i cyfrowymi
• przy dokonywaniu oceny, czy dany instrument płatniczy należy uznać za ograniczony, właściwy organ krajowy powinien wziąć pod uwagę dodatkowe wskaźniki, tj. wolumen i wartość transakcji płatniczych, które mają być dokonywane przy użyciu tych instrumentów płatniczych w skali roku, oraz przewidywaną maksymalną kwotę, jaką można zasilić te instrumenty płatnicze

Wytyczna 5: świadczenie usług na podstawie wyłączeń przez podmioty regulowane

• dostawcy usług płatniczych i wydawcy pieniądza elektronicznego mogą świadczyć usługi oparte na określonych instrumentach płatniczych, z których można korzystać jedynie w ograniczonym zakresie, pod warunkiem spełnienia wymogów, o których mowa w PSD2 i w Wytycznych; w takich przypadkach podmioty regulowane powinny oddzielić regulowane usługi od usług wyłączonych w jasny i łatwo rozpoznawalny sposób, w tym poprzez stosowanie różnych marek
• dostawcy usług płatniczych i wydawcy pieniądza elektronicznego powinni poinformować użytkownika określonego instrumentu płatniczego w prosty i jasny sposób, że świadczone usługi nie są regulowane i nadzorowane, a użytkownicy nie korzystają z ochrony dla użytkowników usług płatniczych na mocy PSD2
• rozróżnienie między usługami płatniczymi i/lub pieniądzem elektronicznym a usługami wyłączonymi powinno być wystarczająco jasne i odpowiednie, w tym zapewniające przejrzystość komunikacji z użytkownikami konkretnego instrumentu
• usługi wyłączone nie powinny naruszać dobrej kondycji finansowej dostawcy usług płatniczych/wydawcy pieniądza elektronicznego ani zdolności właściwego organu krajowego do monitorowania przestrzegania wszystkich obowiązków określonych w PSD2 i EMD2

Wytyczna 6: powiadomienia na podstawie art. 37 ust. 2 PSD2

• powiadomienie powinno zostać złożone przez usługodawcę dostarczającego towary lub świadczącego usługi podlegające wyłączeniu na podstawie art. 3 lit. k) ppkt (i) oraz (ii) PSD2 w różnych państwach członkowskich do właściwego organu krajowego
• powiadomienie powinno zawierać informacje o rodzaju wyłączenia, na podstawie którego prowadzona jest działalność, oraz opis działalności (tj. informacje o tym, czy towary lub usługi, które można nabyć, są fizyczne lub cyfrowe, oraz o innych państwach członkowskich, w których usługa objęta powiadomieniem jest świadczona przez tego samego usługodawcę)
• dostawca usług składa powiadomienie tylko raz; dodatkowe nowe powiadomienie należy złożyć, gdy jakiekolwiek informacje dotyczące tego samego określonego instrumentu płatniczego, które podano w pierwotnym powiadomieniu, uległy istotnej zmianie lub gdy przewiduje się świadczenie usługi na podstawie wyłączeń w odniesieniu do innego określonego instrumentu płatniczego
• właściwe organy mogą zwrócić się do dostawców usług o przedłożenie nowego zgłoszenia zawierającego zaktualizowane informacje, jeżeli uznają to za konieczne
• obliczanie progów zgodnie z art. 37 ust. 2 PSD2 należy przeprowadzać na poziomie każdego dostawcy usług; w przypadku gdy jeden dostawca usług świadczy usługi w oparciu o więcej niż jeden określony instrument płatniczy podlegający wyłączeniu, obliczanie progów należy przeprowadzać poprzez połączenie wszystkich transakcji płatniczych wykonanych w danym państwie członkowskim przy użyciu wszystkich określonych instrumentów płatniczych oferowanych przez tego samego dostawcę usług

Wytyczna 7: ograniczona sieć na podstawie art. 3 lit. k) ppkt (iii) PSD2

• instrumenty objęte zakresem art. 3 lit. k) ppkt (iii) PSD2 (instrumenty regulowane ze względu na określone cele społeczne lub podatkowe przez krajowy lub regionalny organ publiczny i służące do nabycia określonych towarów lub usług od dostawców, którzy zawarli umowę handlową z wydawcą) nie powinny być objęte wytycznymi nr 2 i 4, które mają zastosowanie do ograniczonej sieci dostawców usług oraz ograniczonego asortymentu towarów i usług

Komunikat KNF poza wskazaniem wyżej opisanych kluczowych kwestii, które KNF uwzględnia w ramach dokonywania oceny, czy dana działalność spełnia kryteria dotyczące wyłączenia ograniczonej sieci, dookreśla sposób w jaki należy złożyć powiadomienie. KNF podaje formę i adresy pocztowe, także e-mail, na jakie należy wysłać powiadomienie. Istnieje także możliwość wysłania powiadomienia przez dedykowany formularz KNF. Ponadto KNF zwraca uwagę na obowiązek z art.139 ust. 1 i 2 UUP, tj. na konieczność aktualizacji danych w rejestrze KNF w każdym wypadku w terminie maksymalnie 14 dni od dnia uzyskania informacji o zmianie.

FAQ

1. Co oznacza „funkcjonalne powiązanie usług” w rozumieniu Motywu 13 PSD2?
   • Zgodnie z rozwiązaniem przyjętym przez Wytyczne i Komunikat, funkcjonalne powiązanie usług odnosi się do powiązania wiodącego produktu i/lub usługi z produktami i/lub usługami powiązanymi. Kluczowe w tym zakresie jest zatem wyznaczenie wiodącego produktu.
2. Czy posiadając status krajowej instytucji płatniczej, można korzystać ze zwolnienia LNE?
   • Podmioty regulowane (np. banki, instytucje płatnicze, instytucje pieniądza elektronicznego) mogą korzystać z wyłączenia LNE w odniesieniu do niektórych swoich usług. Powinny one jednak zapewnić odpowiednie rozgraniczenie między swoimi usługami regulowanymi i nieregulowanymi, tak aby użytkownicy usług płatniczych, w szczególności konsumenci, byli świadomi, że nie korzystają z ochrony, jaką dyrektywa PSD2 zapewnia usługom regulowanym.
3. Czy w ramach ograniczonej sieci, można nabywać cyfrowe towary i usługi?
   • Tak, zarówno fizyczne, jak i cyfrowe towary i usługi mogą być nabywane w ramach ograniczonej sieci.

CO DOSTARCZAMY

1. Reprezentacja w postępowaniu notyfikacyjnym przed KNF
   Przygotowanie powiadomienia i obsługa postępowania przed KNF o przekroczeniu limitów ustawowych
2. Audyt i dostosowanie działalności podmiotów zamierzających korzystać oraz już korzystających z wyłączenia