Cyfrowe Euro 2023

Porządek czasowy

Sformalizowane prace nad Cyfrowym Euro rozpoczęły się w 2021 r. pod egidą Europejskiego Banku Centralnego oraz banków centralnych strefy Euro. Konsultacje z reprezentantami rynku są prowadzone w ramach Rady Płatności Detalicznych Euro (ERPB, Euro Retail Payments Board). Ostateczna decyzja o przejściu do wdrożenia Euro jest spodziewana w trzecim kwartale 2023 r.

Niniejszy wpis jest aktualny na dzień 2023.02.06 r.

Organizacje i źródła

Prace nad Cyfrowym Euro prowadzone są w Europejskim Banku Centralnym (przejdź do stron projektu Cyfrowego Euro EBC).

Konstrukcja

Konstrukcja Cyfrowego Euro jest przedmiotem intensywnych prac i może ulegać dalekim zmianom. Kluczowe założenia znane na dzień niniejszego wpisu zostały podsumowane w opracowaniu poniżej.

Zwrócić należy uwagę, że obecnie rozważana konstrukcja Cyfrowego Euro zbliża je bardziej do metody płatności, niż do jednostki waluty. W istocie jest to projekt wprowadzenia powszechnie akceptowanej metody płatności pod kontrolą Unii Europejskiej.

W tym ujęciu projekt Cyfrowego Euro realizuje podstawowy cel strategiczny Unii, czyli strategiczną autonomię Unii w obszarze płatności. Chodzi przede wszystkim o uniezależnienie od nieeuropejskich mechanizmów płatności, które na dziś oferują standaryzację i powszechność akceptacji niedostępną dla metod krajów Unii).

W kolejnych etapach Cyfrowe Euro może zostać ukształtowane jako realna jednostka waluty.

Konstrukcja finansowa

Cyfrowe Euro będzie zobowiązaniem banku centralnego. Sytuacja finansowa posiadacza Cyfrowego Euro odpowiadać ma sytuacji posiadacza banknotu Euro. Ewentualne błędy w rozrachunku obciążać będą bank centralny.

Konstrukcja funkcjonalna

Przewiduje się następujące cechy i funkcje Cyfrowego Euro:

• typy płatności: płatności w fizycznych punktach sprzedaży oraz płatności online
• przedmiot płatności:
  • płatności dla akceptantów, czyli gdzie celem jest płatność za dostawcę towarów i usług za pośrednictwem agentów rozliczeniowych
  • płatności między osobami (tzw. P2P – person to person), bez względu na przedmiot i tytuł zapłaty
• mechanizm płatności:
  • z łącznością z internetem
  • bez łączności z internetem (metro, lokale na kondygnacjach podziemnych, obszary bez pokrycia zasięgiem telefonii komórkowej, etc.)
• technologia: blockchain jest jedną z technologii, która może zostać użyta do implementacji Cyfrowego Euro

na podstawie dotychczasowego przebiegu prac oczekiwać należy, że użyta w tym celu zostanie technologia tradycyjna, nie blockchain

• interface:
  • aplikacja wydawana przez dostawców uczestniczących w Cyfrowym Euro (banki, dostawcy usług płatniczych)
  • w toku prac rozważa się również udostępnienie podstawowej aplikacji Cyfrowego Euro przez Europejski Bank Centralny, która mogłaby być użyta przez dostawców niemających zasobów do rozwoju własnej aplikacji
• programowalny pieniądz:
  • Cyfrowe Euro ma być pieniądzem, a nie publicznym voucher’em, a zatem nie będzie posiadało możliwości „programowania” przez władze publiczne (przykładowo co do terminu ważności, tak jak rozważa się to wobec cyfrowego Yena)
  • niewykluczone jednak, że Cyfrowe Euro będzie posiadało możliwość „programowania” przez użytkownika; przykładowo posiadacz będzie mógł zaprogramować płatność z datą przyszłą albo w następstwie spełnienia określonego warunku – płatność ta będzie „pewna”, czyli Cyfrowe Euro w takiej postaci dostarczałoby usługę typu escrow (funkcja taka dziś praktycznie jest nie do uzyskania przy użyciu tradycyjnych usług płatniczych z uwagi na bezwzględną odwoływalność konsumenckiego zlecenia płatniczego typu „push” z datą przyszłą, por. art. 80 PSD2, art. 51 ustawy o usługach płatniczych).
• dostęp:
  • aby korzystać z Cyfrowego Euro użytkownik będzie musiał skorzystać z usługi dostawcy obsługującego Cyfrowe Euro
  • aby nabyć pierwotnie Cyfrowe Euro niezbędne będzie posiadanie pieniądza księgowego na rachunku płatniczym prowadzonym przez tego dostawcę, podobnie w przypadku zamiany Cyfrowego Euro na pieniądz tradycyjny
  • alternatywą jest nabycie i zbycie Cyfrowego Euro za gotówkę, jeśli dostawca użytkownika obsługuje gotówkę
• limity:
  • saldo Cyfrowego Euro będzie istotnie ograniczone, aby uniemożliwić wykorzystywanie Cyfrowego Euro w funkcji tezauryzacyjnej
  • w pracach pojawiły się propozycje limitów kwot na poziomie EUR 3 000
  • aby uniknąć sytuacji, w których z Cyfrowego Euro nie będzie można skorzystać z powodu przekroczenia limitów, przewiduje się mechanizm typu waterfall
  • w mechanizmie waterfall w razie przekroczenia limitu następować będzie automatyczne przeniesienie nadwyżkowych środków na powiązany rachunek, względnie jeśli saldo będzie niewystarczające możliwe będzie nabycie brakującej kwoty Cyfrowego Euro z salda pieniądza księgowego
  • spodziewać się należy, że wszystkie te funkcje będą podlegały szczegółowej konfiguracji przez użytkownika
• płatności off-line: przewiduje się odrębne saldo dla transakcji off-line, które będzie synchronizowane przy najbliższym dostępie do sieci

Rola sektora publicznego i prywatnego

Cyfrowe Euro obsługiwane będzie przez podmioty sektora publicznego (bank centralny) oraz sektora prywatnego – dostawców użytkowników (głównie banki i dostawcy usług płatniczych).

W przypadku banku centralnego mowa o bankach należących do Eurosystemu.

Sektor prywatny uczestniczący w obrocie Cyfrowym Euro nie został w dotychczasowych pracach jednolicie dookreślony. Mowa obecnie o instytucjach kredytowych oraz o dostawcach usług płatniczych.

Nie przesądza się aktualnie, jaką konkretnie usługę płatniczą lub inną miałoby stanowić umożliwienie korzystania z Cyfrowego Euro. Podczas prac przewijały się koncepcje obsługi w trybie znanym z Open Banking, czyli w roli third party providers.

Bank centralny

W obiegu Cyfrowego Euro bank centralny wykonuje zadania:

• dopuszczenie dostawcy użytkownika konkretnej instytucji kredytowej (w polskich realiach bank, SKOK) oraz dostawców usług płatniczych do obsługi Cyfrowego Euro (onboarding). Bank centralny nie będzie posiadał cywilnoprawnej umowy z użytkownikiem Cyfrowego Euro, umowę taką zawierał będzie dostawca użytkownika obsługujący Cyfrowe Euro.
• rozrachunek transakcji Cyfrowym Euro w imieniu instytucji kredytowych oraz dostawców usług płatniczych

Dostawca użytkownika

W obiegu Cyfrowego Euro dostawca użytkownika wykonuje zadania:

• nawiązanie relacji umownej z użytkownikiem (umowa o rachunek lub portfel Cyfrowego Euro)
• wykonywanie obowiązków AML, zarówno na etapie nawiązania relacji, jak i wykonywania operacji
• wykonywanie czynności innych niż rozrachunek, czyli obsługa dyspozycji (uwierzytelnienie, weryfikacja, etc.) oraz czynności po rozrachunku (reklamacje, etc.)
• utrzymywanie tzw. złotej kopii salda Cyfrowego Euro, które użytkownik posiada w banku centralnym (stały dostęp do salda)
• zapewnianie interfejsów użytkownikom (urządzenia typu terminale POS dla akceptantów, aplikacje dla użytkowników)
• obsługa zasileń / odsileń Cyfrowego Euro, w tym mechanizmu waterfall

Prywatność

Bank centralny nie będzie posiadał dostępu do informacji o użytkowniku, w tym o saldzie i wzorach korzystania z aplikacji, czy płacenia Cyfrowym Euro.

System Płatności Cyfrowe Euro

W celu zapewnienia należytego funkcjonowania Cyfrowego Euro utworzony zostanie odrębny system płatności. Zadaniem systemu będzie określenie zasad funkcjonowania wydawania i akceptacji Cyfrowego Euro oraz rozliczeń i rozrachunku między dostawcami. Zasady systemu określi grupa robocza utworzona przy Europejskim Banku Centralnym składająca się z przedstawicieli rynku.

Otwarte kwestie

Mimo obszerności zagadnień poruszonych w dotychczasowych pracach nad Cyfrowym Euro otwartych pozostaje wiele kwestii, które będą miały przemożny wpływ na adopcję Cyfrowego Euro i skalę korzyści z jego wprowadzenia.

Kluczowe kwestie wymagające przesądzenia:

• jak szeroki będzie krąg instytucji, które będą mogły pełnić rolę dostawcy użytkownika
• jaka będzie rola niebankowych dostawców usług płatniczych, w szczególności:
  • czy będą mogły obsługiwać obrót Cyfrowym Euro jak instytucje kredytowe (wymagać to będzie zmiany dyrektywy o ostateczności rozrachunku)
  • czy będą obsługiwać ten obrót w innym zakresie lub w innej roli, przykładowo analogicznie do dzisiejszych third – party – providers PSD2
• czy użytkownik będzie mógł korzystać jednocześnie z usług wielu dostawców (kwestia ta wpływa na limity, funkcjonowanie mechanizmu waterfall), czy możliwe będzie agregowanie sald i przenoszenie między dostawcami
• czy obowiązki AML zostaną ograniczone wyłącznie do operacji zasilenia / odsilenia salda Cyfrowego Euro
• czy rachunki i portfele Cyfrowego Euro będą dostępne w otwartej bankowości
• jakie będa zasady rozliczeń i opłaty w ramach systemu płatności Cyfrowego Euro

Co dostarczamy

W projekcie Cyfrowego Euro DLK Legal wspiera dostawców m.in. w:

• ocenie skutków dla aktualnej działalności i przyszłych usług
• zaplanowaniu wdrożenia usług opartych o Cyfrowe Euro
• reprezentacji w procesie legislacyjnym

Zobacz także

• podsumowanie Digital Banking Academy: Płatności 4.X, 31.01.2023 z wystąpieniem DLK Legal „Konstrukcja Digital Euro i schematu płatniczego dedykowanego dla Digital Euro”
• podsumowanie 12.FinTech & 11.InsurTech Digital Congress, 27.09.2022, Warszawa z wystąpieniem DLK Legal „Cyfrowe Waluty Banków Centralnych: cyfrowy złoty – czy stanie się środkiem płatniczym?”

Jeśli chcesz być na bieżąco ze sprawami regulacyjnymi, zarejestruj się i otrzymuj informacje o ważnych wydarzeniach regulacyjnych i branżowych, oraz aktywnościach DLK Legal: Rejestracja do powiadomień.