Implementacja dyrektywy Omnibus – wpływ i wymogi

Jednym z kluczowym elementów implementacji Omnibus jest rozszerzenie ochrony konsumentów w zakresie usług cyfrowych i wprowadzenie rozróżnienia pomiędzy usługami cyfrowymi  a treściami cyfrowymi. Rozróżnienie to jest istotne w kontekście prawa do odstąpienia od umowy, które przysługuje wobec umów o dostarczanie usług cyfrowych, konsument nie może natomiast powołać się na to prawo w przypadku treści cyfrowych niedostarczanych na nośniku materialnym (jeśli zostały spełnione przesłanki określone w art. 38 pkt 13 UPK).

W ślad za dyrektywą Omnibus nowelizacja UPK rozszerza zastosowanie ustawy na umowy, na podstawie których w zamian za uzyskiwane świadczenie konsumenci nie ponoszą opłat, ale dostarczają dane osobowe. Projektowana treść implementacji Omnibus stanowi konkretnie, że przepisy tej ustawy znajdą zastosowanie również do umów, na podstawie których przedsiębiorca zobowiązał się dostarczyć lub dostarczył treści cyfrowe niedostarczane na nośniku materialnym lub usługi cyfrowe, a konsument zobowiązał się udostępnić lub udostępnił przedsiębiorcy dane osobowe z wyjątkiem przypadków gdy dane osobowe są przetwarzane przez przedsiębiorcę wyłącznie w celach wprost wskazanych w UPK. W konsekwencji tych zmian implementacja Omnibus wprowadza również przepisy regulujące skutki odstąpienia od umowy „opłaconej” danymi.

Implementacja Omnibus wprowadza również obowiązki po stronie przedsiębiorcy w odniesieniu do treści innych niż dane osobowe wytworzonych lub dostarczonych przez konsumenta w trakcie korzystania z treści cyfrowych lub usługi cyfrowej dostarczonych przez przedsiębiorcę. Przedsiębiorca zobowiązany będzie powstrzymać się od ich wykorzystania, za wyjątkiem określonych wprost w ustawie sytuacji.

Kolejną grupą przepisów wprowadzanych przez implementacje Omnibus są przepisy mające służyć zapewnieniu większej przejrzystości w obrocie B2C prowadzonym online. Przedsiębiorcy będą zobowiązani informować o indywidualnym dostosowaniu ceny w oparciu o zautomatyzowane podejmowanie decyzji, jeżeli przedsiębiorca takie stosuje. Dodatkowo wprowadzone zostaną definicje internetowej platformy handlowej oraz dostawcy internetowej platformy handlowej. Na tych dostawców nałożony zostanie szereg obowiązków informacyjnych dotyczących informowania konsumenta w sposób jasny i zrozumiały najpóźniej w chwili wyrażenia przez niego woli związania się umową na odległość o:

• ogólnych informacjach, udostępnionych w specjalnej części interfejsu internetowego, która jest bezpośrednio i łatwo dostępna ze strony, na której prezentowane są oferty, dotyczących głównych parametrów decydujących o plasowaniu ofert przedstawionych konsumentowi w wyniku wyszukiwania (przy czym sama definicja „plasowania” znajdzie się w znowelizowanej ustawie z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym)
• czy osoba trzecia oferująca towary, usługi lub treści cyfrowe na internetowej platformie handlowej jest przedsiębiorcą, na podstawie oświadczenia tej osoby złożonego dostawcy internetowej platformy handlowej
• niestosowaniu przepisów dotyczących ochrony konsumentów do umowy zawieranej na internetowej platformie handlowej, jeżeli stroną tej umowy, oferującą towary, usługi lub treści cyfrowe, nie jest przedsiębiorca
• podziale obowiązków związanych z umową zawieraną przez konsumenta na internetowej platformie handlowej, pomiędzy osobę trzecią oferującą towary, usługi lub treści cyfrowe a dostawcę internetowej platformy handlowej.

Implementacja Omnibus wiązać się będzie także z wprowadzeniem zmian w ustawie z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym („UPNPR”). Oprócz kwestii definicyjnych istotne jest dodanie nowego rodzaju działania wprowadzającego w błąd dot. wprowadzenia towaru na rynek w co najmniej jednym państwie członkowskim jako identycznego z towarem wprowadzonym na rynki w innych państwach członkowskich, w sytuacji gdy towar ten w sposób istotny różni się składem lub właściwościami. Rozszerzono również katalog istotnych informacji w kontekście zaniechań wprowadzających w błąd dotyczących m.in.:

• sposobu płatności, dostawy lub wykonania produktu
• informacji o tym, czy osoba trzecia oferująca produkty na internetowej platformie handlowej jest przedsiębiorcą, na podstawie oświadczenia tej osoby złożonego dostawcy internetowej platformy handlowej
• w przypadku przedsiębiorcy, który umożliwia dostęp do opinii konsumentów o produktach, informacji o tym, czy i w jaki sposób przedsiębiorca zapewnia, aby publikowane opinie pochodziły od konsumentów, którzy używali danego produktu lub go nabyli
• ogólnych informacji udostępnianych w specjalnej części interfejsu internetowego, która jest w sposób bezpośredni i łatwy dostępna ze strony, na której prezentowane są wyniki wyszukiwania, dotyczące głównych parametrów decydujących o plasowaniu produktów przedstawianych konsumentowi w wyniku wyszukiwania oraz względne znaczenie tych parametrów w porównaniu z innymi parametrami

W ramach nowelizacji UPNPR uzupełniono także czarną listę praktyk rynkowych nieuczciwych w każdych okolicznościach o następujące:

• podawanie wyników wyszukiwania w odpowiedzi na wyszukiwanie internetowe konsumenta bez wyraźnego ujawnienia płatnej reklamy lub płatności dokonanej specjalnie w celu uzyskania wyższego plasowania produktów w ramach wyników wyszukiwania
• odsprzedaż konsumentom biletów na wszelkiego rodzaju imprezy kulturalne lub sportowe, jeżeli przedsiębiorca nabył je z wykorzystaniem oprogramowania pozwalającego mu obchodzić środki techniczne lub przekraczać limity techniczne nałożone przez pierwotnego sprzedawcę  w celu obejścia ograniczeń nałożonych w odniesieniu do liczby biletów, które dana osoba może kupić, lub innych zasad mających zastosowanie do zakupu biletów
• twierdzenie przez przedsiębiorcę, który umożliwia dostęp do opinii konsumentów o produktach, że opinie o produkcie zostały zamieszczone przez konsumentów, którzy używali danego produktu lub go nabyli, choć przedsiębiorca ten nie podjął uzasadnionych i proporcjonalnych kroków w celu sprawdzenia, czy opinie te pochodzą od tych konsumentów
• zamieszczanie lub zlecanie zamieszczania innej osobie nieprawdziwych opinii lub rekomendacji konsumentów, albo zniekształcanie lub zlecanie innej osobie zniekształcania opinii lub rekomendacji konsumentów,  w celu promowania produktów