Rozporządzenie pilotażowe DLT

Najważniejsze

• Rozporządzenie pozwala wobec instrumentów finansowych na dematerializację, obrót, rozliczanie i rozrachunek w infrastrukturze opartej na blockchain, bez konieczności stosowania wymogów MIFID, MIFIR oraz CSDR, które mogą sprawiać trudności praktyczne bądź interpretacyjne w realiach blockchain
• Ponieważ rozporządzenie umożliwia wiele odstępstw od MIFID, MIFIR, CSDR, rozporządzenie stosuje się jedynie do instrumentów finansowych wymienionych w rozporządzeniu i do limitów kwotowych przewidzianych dla każdego z nich osobna (akcje, obligacje, jednostki uczestnictwa w przedsiębiorstwach zbiorowego inwestowania)
• Z odstępstw przewidzianych w rozporządzeniu mogą korzystać jedynie wymienione w nim podmioty (firmy inwestycyjne, depozyty, operatorzy rynków regulowanych – istniejące i nowe), nie dłużej jednak niż przez 6 lat (okres liczony dla każdego dostawcy z osobna) i jedynie na podstawie zezwolenia swojego organu nadzoru określającego, z których zezwoleń instytucja może korzystać.
• Rozporządzenie wprowadza 3 nowe kategorie podmiotów: MTF DLT (wielostronna platforma obrotu oparta na DLT), SS DLT (system rozrachunku oparty na DLT), TSS DLT (system obrotu i rozrachunku oparty na DLT). Działalność w tych formach korzysta z paszportu wspólnotowego.
• Najważniejsze odstępstwa od obecnych regulacji rynku kapitałowego to możliwość łączenia działalności w zakresie obrotu i rozrachunku w jednym podmiocie (TSS DLT ), uczestnictwo inwestorów detalicznych w obrocie bez obowiązku pośrednictwa firm inwestycyjnych, brak konieczności raportowania MIFIR, rozrachunek transakcji za pomocą tokenów pieniądza elektronicznego (e-money token), brak konieczności prowadzenia rachunku papierów wartościowych. Skorzystanie z odstępstw wymaga zastosowania przez dostawcę środków wyrównawczych, które organ nadzoru uzna za odpowiednie.
• Przywileje rozporządzenia pilotażowego DLT dostępne są wyłącznie dla czynności dokonywanych w infrastrukturze DLT. Choć rozporządzenie nie przewiduje obowiązku stosowania żadnego konkretnego blockchain i nie wskazuje nawet preferencji dla rozwiązań prywatnych vs publicznych, z istoty rzeczy dostawca musi wykazać, że zastosowane rozwiązania IT nie są klasyczną bazą danych, a wykorzystaniem technologii DLT.
• Rozporządzenie zmienia definicję instrumentu finansowego MIFID, podkreślając, że instrumentem jest także instrument wydany w technologii DLT.
• Instrumenty finansowe DLT mogą być przedmiotem ofert na platformie crowdfunding w rozumieniu rozporządzenia 2020/1503 w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych (REDUFS; zob. szerzej).

Porządek czasowy

• 2 czerwca 2022: rozporządzenie opublikowane Dzienniku Urzędowym UE (przejdź do tekstu)
• 22 czerwca 2022: w życie wchodzą niektóre przepisy rozporządzenia we wszystkich krajach Europejskiego Obszaru Gospodarczego
• 23 marca 2023: rozporządzenie obowiązuje co do zasadniczych rozwiązań; do tego dnia państwa członkowskie powinny także przyjąć i wprowadzić w życie przepisy implementujące znowelizowaną definicję instrumentu finansowego MIFID (DLTR nowelizuje dyrektywę MIFID w tym zakresie, implementowaną w Polsce głównie przez ustawę o obrocie instrumentami finansowymi)
• 13 maja 2023: wejście w życie zmiany w ustawie o obrocie polegającej na rozszerzeniu definicji instrumentu finansowego o instrumenty finansowe wyemitowane za pomocą technologii rozproszonego rejestru
• 12 czerwca 2023: projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku wpłynął do Sejmu
• 29 sierpnia 2023: ustawa z dnia 16 sierpnia 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku opublikowana w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej
• 29 września 2023: wejście w życie większości przepisów ustawy z dnia 16 sierpnia 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku

DLTR - instrumenty finansowe obsługiwane przez DLT

Definicja instrumentu finansowego obsługiwanego przez DLT

DLT Pilot pozwala na obrót na MTF DLT lub TSS DLT tylko i wyłącznie instrumentami finansowymi obsługiwanymi przez DLT tj. takimi, które zgodnie z definicją zawartą w DLT Pilot są emitowane, rejestrowane, przekazywane i przechowywane z wykorzystaniem technologii rozproszonego rejestru.

Tokenizacja pierwotna i wtórna

Rozporządzenie swoim zakresem zastosowania obejmuje zarówno tokenizację pierwotną tj. instrument finansowy od razu zostaje wyemitowany za pomocą technologii rozproszonego rejestru, a także tokenizację wtórną, która polega na przekształceniu instrumentu finansowego wyemitowanego w tradycyjny sposób w instrument finansowy obsługiwany przez DLT poprzez rejestrację takiego instrumentu w SS DLT lub TSS DLT

Instrumenty finansowe będące przedmiotem obrotu na infrastrukturach rynkowych opartych na DLT

O ile instrumentem finansowym obsługiwanym przez DLT może być każdy instrument finansowy, to jednak, w celu skorzystania z wyłączeń przewidzianych w rozporządzeniu DLT Pilot, operatorzy infrastruktur rynkowych opartych na technologii rozproszonego rejestru do obrotu lub rejestracji na tych infrastrukturach mogą dopuścić tylko niektóre rodzaje instrumentów finansowych:

• akcje, których kapitalizacja rynkowa lub niepewna kapitalizacja rynkowa jest niższa niż 500 mln EUR
• obligacje, inne formy sekurytyzowanego długu, w tym kwity depozytowe w odniesieniu do takich papierów wartościowych, lub instrumenty rynku pieniężnego, o wielkości emisji poniżej 1 mld EUR, z wyłączeniem tych, które zawierają instrument pochodny lub które posiadają strukturę utrudniającą klientowi zrozumienie związanego z tym ryzyka
• jednostki uczestnictwa w przedsiębiorstwach zbiorowego inwestowania, których wartość rynkowa zarządzanych aktywów jest niższa niż 500 mln EUR

Limity

Całkowita wartość instrumentów finansowych obsługiwanych przez DLT, które są przedmiotem obrotu lub są zarejestrowane w MTF DLT, SS DLT lub TSS DLT nie może przekraczać 6 mld EUR. W przypadku przekroczenia tej wartości, operatorzy infrastruktur rynkowych opartych na DLT są zobowiązania do wdrożenia strategii przejścia (exit strategy) i przeniesieniu instrumentów finansowych obsługiwanych przez DLT na tradycyjne infrastruktury rynkowe. W przypadku przekroczenia tego progu, operatorzy infrastruktur rynkowych opartych na DLT nie mogą dopuścić ani zarejestrować nowych instrumentów finansowych obsługiwanych przez DLT. Jeżeli całkowita wartość instrumentów finansowych obsługiwanych przez DLT przekroczy próg 9 mld EUR, operatorzy infrastruktur rynkowych opartych na DLT zobligowani są do wdrożenia strategii przejścia.

DLTR - nowe infrastruktury rynkowe

DLT Pilot wprowadza trzy nowe kategorie dostawców usług: MTF DLT, SS DLT i TSS DLT

MTF DLT

MTF DLT to wielostronna platforma obrotu, na której dopuszcza się do obrotu wyłącznie instrumenty finansowe obsługiwane przez DLT. MTF DLT może być prowadzona przez firmę inwestycyjną (dom maklerski) lub operatora rynku (spółkę prowadzącą rynek regulowany). Zasadniczo, operator MTF DLT podlega wymogom przewidzianym w rozporządzeniu MIFID oraz MIFIR. Może on jednak uzyskać od lokalnego organu nadzoru zezwolenie, które pozwoli dopuścić do uczestnictwa w obrocie inwestorów detalicznych bez konieczności korzystania przez nich z pomocy profesjonalnych pośredników, a także zwolni go z obowiązku raportowania transakcji, o którym mowa w art. 26 MIFIR.

SS DLT

SS DLT oznacza system rozrachunku, który :

• rozlicza transakcje na instrumentach finansowych obsługiwanych przez DLT w zamian za płatność lub za dostawę
• umożliwia wstępną rejestrację instrumentów finansowych obsługiwanych przez DL
•  umożliwia świadczenie usług przechowywania w odniesieniu do instrumentów finansowych obsługiwanych przez DLT

SS DLT może być prowadzony przez centralny depozyt papierów wartościowych. Zasadniczo, operator SS DLT podlega wymogom przewidzianym w rozporządzeniu depozytowym, aczkolwiek DLT Pilot przewiduje od tych wymogów liczne zwolnienia. Najważniejsze z nich, które wymagają w tym miejscu wspomnienia to przede wszystkim możliwość zwolnienia operatora prowadzącego SS DLT z obowowiązku korzystania z rachunku papierów wartościowych, pojęcia dematerializacji, a także umożliwienie dokonywania rozrachunku transakcji zawieranych na MTF DLT lub TSS DLT za pomocą tokenów będących pieniądzem elektronicznym (e-money token).

TSS DLT

Nową na gruncie przepisów o rynku kapitałowym infrastrukturą rynkową jest TSS DLT. DLT Pilot definuje TSS DLT jako MTF opartą na DLT lub SS oparty na DLT, które łączą usługi świadczone przez MTF opartą na DLT i SS oparty na DLT.  Specjalne zezwolenie na prowadzenie TSS DLT może zostac udzielone firmie inwestycyjnej, spółce prowadzącej rynek regulowany lub centralnemu depozytowi papierów wartościowych. Podmiot wnioskujący o specjalne zezwolenie na prowadzenie TSS DLT jest musi spełniać jednocześnie wymogi przewidziane zarówno dla podmiotu prowadzącego MTF DLT jak i dla podmiotu prowadzącego SS DLT. Analogicznie, może on jednak wnioskować także o te same zwolnienia, które przysługują tym podmiotom.

Wobec podmiotu, który występuje o specjalne prowadzenie na prowadzenie TSS DLT, a także występuje z wnioskiem o zezwolenie na prowadzenie firmy inwestycyjnej, spółki prowadzącej rynek regulowany lub centralnego depozytu papierów wartościowych, organ nadzoru nie bada czy spełnia on wymogi przewidziane w dyrektywie MIFID lub rozporządzeniu depozytowym, co do których wnioskodawca występuje o zwolnienie na podstawie rozporządzenia DLT Pilot.

Specjalne wymagania wobec infrastruktur rynkowych opartych na DLT

DLT Pilot wymaga, aby operatorzy infrastruktur rynkowych opartych na DLT dysponowali szczegółową dokumentacją związaną z prowadzoną działalnością. Rozporządzenie obliguje operatorów do posiadania m.in.:

• biznesplanu
• regulaminów i procedur regulujących prawa i obowiązki podmiotów korzystających z infrastruktury rynkowej opartej na DLT, zasady świadczenia usług i rozstrzygania sporów, a także środki ochrony w wypadku niewypłacalności
• dokumentacji związanej ze stosowaną przez operatorów technologią rozproszonego rejestru
• dokumentacji z zakresu IT i cyberbezpieczeństwa

Z uwagi na swoisty charakter rozporządzenia, które pełni rolę systemu pilotażowego, jego zakres jest ograniczony przedmiotowo i czasowo. Do marca 2026 r. Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) przedstawi Komisji Europejskiej sprawozdanie dotyczące działalności infrastruktur rynkowych opartych na DLT na podstawie którego Komisja podejmie decyzje o tym czy przedłużyć, wprowadzić na stałe lub zakończyć okres stosowania DLT Pilot.

Z powodu ograniczeń, o których mowa powyżej, operatorzy infrastruktur rynkowych opartych na DLT muszą mieć przygotowaną i gotową do wdrożenia strategię przejścia (exit strategy). Do uruchomienia strategii przejścia dochodzi, gdy:

• Zostanie przekroczony próg maksymalnej całkowitej wartości instrumentów finansowych opartych na DLT, które są przedmiotem obrotu w infrastrukturze opartej na DLT lub zostały zarejestrowany w systemie rozrachunku opartym na DLT – 9 mld EUR
• Operatorowi infrastruktury opartej na DLT zostanie cofnięte zezwolenie
• Infrastruktura rynkowa oparta na DLT zaprzestała działalności

Technologia rozproszonego rejestru w DLTR

DLT Pilot lakonicznie odnosi się do kwestii związanej z samą technologią rozproszonego rejestru. Rozporządzenie definuje takie pojęcia jak:

• technologia rozproszonego rejestru – technologia umożliwiającą funkcjonowanie i korzystanie z rozproszonych rejestrów
• rozproszony rejestr – repozytorium informacji, w ramach którego prowadzony jest rejestr transakcji i który jest udostępniany w obrębie zbioru węzłów sieci DLT i synchronizowany między węzłami sieci DLT, z wykorzystaniem mechanizmu konsensusu
• mechanizm konsensusu – zasady i procedury, na podstawie których między węzłami sieci DLT osiągane jest porozumienie co do zatwierdzenia transakcji
• węzeł sieci DLT – urządzenie lub proces będące częścią sieci, które posiada kompletną lub częściową replikę zapisów wszystkich transakcji w rozproszonym rejestrze

DLT Pilot nie formułuje żadnych konkretnych wymogów czy zaleceń co do stosowanych przez operatorów infrastuktur rynkowych opartych na DLT technologii. O tym czy stosowane przez nich rozwiązania techologiczne będą adekwatne w świetle wymagań stawianych operatorom infrastruktur rynkowych opartych na DLT na gruncie relewantnych aktów prawnych ustawodawca europejski pozostawił do oceny lokalnym organom nadzoru właściwym do prowadzenia postępowań administracyjnych w przedmiocie udzielania tych zezwoleń, o których mowa w DLT Pilot.

Implementacja rozporządzenia DLTR

DLT Pilot jako rozporządzenie unijne teoretycznie nie wymaga implementacji do krajowych porządków prawnych, ale z uwagi na jego materię oraz wymogi w zakresie emisji i obrotu instrumentami finansowymi praktyczne wykorzystanie rozwiązań przewidzianych w DLT Pilot nie jest możliwe bez odpowiedniej modyfikacji krajowej legislacji. Propozycja zmian przepisów odblokowujących zastosowanie DLT Pilot na polskim rynku została zaprezentowana w projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku w wersji z dnia 12 maja 2023 r. Główne zmiany w tym zakresie dotknęły ustawę o obrocie instrumentami finansowymi, a w mniejszym zakresie także m.in. ustawę o ofercie publicznej czy ustawę o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Przepisy w zakresie zmian wdrażających DLT Pilot w toku sejmowych prac legislacyjnych nie zostały poddane modyfikacji. Ustawa w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 29 sierpnia 2023 r.

Definicje

Projektowane zmiany wprowadziły do ustawy o obrocie definicje MTF DLT, SS DLT oraz TSS DLT. Z uwagi na krajową specyfikę nazewnictwa wielostronnej platformy obrotu (multilateral trading facility) wielostronna platforma obrotu oparta na DLT (MTF DLT) została zdefiniowana przez jako ASO (alternatywny system obrotu) oparty na DLT. Jednocześnie, celem wyraźnego przesądzenia, że co do zasady do ASO DLT stosowane będą przepisy takie jak do klasycznego ASO, ustawodawca zdecydował się na wskazanie w definicji ASO, że alternatywnym systemem obrotu jest także ASO oparte na DLT.

W ustawie pojawiła się także definicja instrumentu finansowego obsługiwanego przez DLT, zgodnie z którą jest to instrument finansowy obsługiwany przez DLT w rozumieniu art. 2 pkt 11 rozporządzenia DLTR (tj. instrument finansowy, który jest emitowany, rejestrowany, przekazywany i przechowywany z wykorzystaniem technologii rozproszonego rejestru), wymieniony w art. 3 ust. 1 rozporządzenia DLTR (tj. spełniający przewidziane w tym przepisie kryteria przedmiotowe i kwotowe), zarejestrowany na rachunku DLT albo w ewidencji DLT.

Mówiąc o definicji instrumentu finansowego obsługiwanego przez DLT trzeba wspomnieć, że 13 maja 2023 r. wszedł w życie art. 9 ustawy z dnia 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, ustawy o obligacjach, ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji oraz niektórych innych ustaw, który implementuje zmianę definicji instrumentu finansowego w MIFID wprowadzoną przez DLT Pilot. Zgodnie z art. 2 ust. 1a ustawy o obrocie, instrumenty finansowe mogą być zapisywane za pomocą technologii rozproszonego rejestru wykorzystywanej przez operatora infrastruktury rynkowej opartej na DLT w rozumieniu art. 2 ust. 5 DLT Pilot na zasadach określonych w przepisach tego rozporządzenia. Należy zwrócić uwagę, że zmiana definicji instrumentu finansowego w MIFID polegała na dodaniu do art. 4 ust. 1 pkt 15 MIFID, który przedtem stanowił, iż instrument finansowy „oznacza instrumenty określone w załączniku I sekcja C” wyrażenia „w tym instrumenty wyemitowane za pomocą technologii rozproszonego rejestru”.

Rachunek DLT i ewidencja DLT

Ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie do ustawy o obrocie dwóch nowych konstrukcji: rachunku DLT i ewidencji DLT, na których rejestrowane w SS DLT lub TSS DLT są papiery wartościowe będące instrumentami finansowymi obsługiwanymi przez DLT. Rachunek DLT to klasyczny rachunek papierów wartościowych, tyle że prowadzony w technologii rozproszonego rejestru poza depozytem papierów wartościowych, jeżeli rachunek ten pozwala na identyfikacje osób, którym przysługują prawa z tych papierów wartościowych będących instrumentami finansowymi obsługiwanymi przez DLT oraz wyodrębnia papiery wartościowe należące do różnych osób. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że definicja rachunku DLT nie została wprowadzona w DLT Pilot – jest to kreacja polskiego ustawodawcy.

DLT Pilot przewiduje, że podmiot prowadzący SS DLT lub TSS DLT może uzyskać zwolnienie z obowiązku prowadzenia rachunku papierów wartościowych – system umożliwiający identyfikację papierów wartościowych, osób uprawnionych z tych papierów, a także liczbę papierów przysługujących tej osobie został przez projektodawcę określony w projekcie jako ewidencja DLT.

W ustawie zmieniającej wskazano także, że w przypadku kiedy inne przepisy mówią o rachunkach papierów wartościowych, to należy przez to rozumieć także rachunki DLT oraz ewidencje DLT. Zabieg ten należy ocenić jako słuszny, gdyż rozwiązuje potencjalne wątpliwości mogące pojawić się na gruncie innych ustaw odwołujących się do pojęcia rachunku papierów wartościowych.

Rejestracja i obrót na infrastrukturach DLT

Zgodnie z wprowadzonymi zmianami w ASO DLT lub TSS DLT można obracać tylko papierami wartościowymi zarejestrowanymi na rachunkach DLT albo w ewidencji DLT. Nie ma więc możliwości prowadzenia na tych infrastrukturach obrotu tradycyjnymi instrumentami finansowymi. Wykluczono także obrót w ASO DLT lub TSS DLT akcjami spółki, której akcje są dopuszczone do obrotu zorganizowanego innego niż ASO DLT lub TSS DLT (na rynku regulowanym lub w tradycyjnym alternatywnym systemie obrotu) lub spółka ubiega się o dopuszczenie akcji do obrotu zorganizowanego. Co istotne, ustawodawca zdecydował się na wyłączenie wymogu dematerializacji dla papierów wartościowych zarejestrowanych na rachunkach DLT lub w ewidencji DLT.

W zakresie rejestracji akcji tej samej spółki i obligacji tej samej serii, ustawodawca podjął decyzję o braku możliwości tzw. częściowej rejestracji – zarejestrowaniu części papierów wartościowych w klasycznym depozycie papierów wartościowych, a części w SS DLT lub TSS DLT. Przesądzono, że akcje tej samej spółki i obligacje tej samej serii zarejestrowane na rachunku DLT lub w ewidencji DLT nie mogą być jednocześnie zarejestrowane w depozycie papierów wartościowych. Nie ma także możliwości rejestracji akcji tej samej spółki i obligacji tej samej serii jednoocześnie na rachunku DLT oraz w ewidencji DLT.

Analiza zmian wprowadzonych w zakresie rejestracji i obrotu papierami wartościowymi będącymi instrumentami finansowymi obsługiwanymi przez DLT prowadzi do wniosku, że ustawodawca stworzył w istocie nowy, odrębny od klasycznego reżim obrotu takimi papierami wartościowymi.

Wtórna rejestracja

Ustawodawca dopuścił możliwość tzw. wtórnej rejestracji instrumentów finansowych DLT. Wtórna rejestracja polega na konwersji instrumentu finansowego, który został wyemitowany w tradycyjny sposób na instrument finansowy obsługiwany przez DLT poprzez zarejestrowanie go w SS DLT lub TSS DLT. Jednocześnie, zakres wtórnej rejestracji DLT został przez ustawodawcę znacznie ograniczony – wtórnej rejestracji podlegać mogą wyłącznie akcje spółki niepublicznej zarejestrowane w rejestrze akcjonariuszy. Wtórna rejestracja DLT wymaga uchwały walnego zgromadzenia spółki. Z dniem wyrejestrowania akcji z rejestru akcjonariuszy następuje ich rejestracja w SS opartym na DLT albo w TSS opartym na DLT, zapisy w rejestrze akcjonariuszy tracą moc, a moc obowiązującą uzyskują odpowiadające im zapisy na rachunkach DLT albo w ewidencji DLT.

Licencjonowanie ASO DLT, SS DLT lub TSS DLT

Ustawodawca nie zdecydował się na szczegółowe uregulowanie procesu licencjonowania ASO DLT, SS DLT oraz TSS DLT odsyłając w tym zakresie do rozporządzenia pilotażowego. Ograniczył on się on do wskazania, że w przypadku wystąpienia przez podmiot nieposiadający zezwolenia na prowadzenie działalności maklerskiej, rynku regulowanego lub centralnego depozytu papierów wartościowych o specjalne zezwolenie na prowadzenie ASO DLT, SS DLT lub TSS, podmiot taki składa do KNF również wniosek o udzielenie zezwolenia na prowadzenie działalności maklerskiej, rynku regulowanego lub centralnego depozytu papierów wartościowych, a w przypadku odmowy udzielenia tego zezwolenia – odmawia się również udzielenia zezwolenia na prowadzenie infrastruktury rynkowej opartej na DLT. Mając na uwadze treść DLT Pilot, należy pamiętać, że w takiej sytuacji organ nadzoru nie ocenia czy wnioskodawca spełnia wymogi, co do których ubiega się on o zwolnienie zgodnie z przepisami rozporządzenia pilotażowego.

Zmienione przepisy w zakres licencji na prowadzenie SS DLT lub TSS DLT włączają także możliwość wydawania pieniądza elektronicznego, który ma służyć do rozrachunku transakcji zawieranych na ASO DLT lub TSS DLT. Projektodawca wskazał także, że w stosunku do takich podmiotów, stosować należy odpowiednio dział IIIA ustawy o usługach płatniczych – wydawanie i wykup pieniądza elektronicznego. Z uwagi na treść art. 6 pkt 8 ustawy o usługach płatniczych, który wyłącza zastosowanie ustawy o usługach płatniczych (a więc także i działu IIIA tej ustawy) do transakcji płatniczych dokonywanych w ramach systemu płatności lub w ramach systemu rozrachunku papierów wartościowych, o którym mowa w ustawie o ostateczności rozrachunku, można powziąć wątpliwość co do zasadności wprowadzenia przepisu nakazującego SS DLT lub TSS DLT odpowiednie stosowanie działu IIIA ustawy o usługach płatniczych.

Strategia wyjścia

Szczegółowo ustawodawca zdecydował się uregulować problematykę strategii wyjścia, a więc strategii ograniczania działalności danej infrastruktury rynkowej opartej na DLT, przejścia z danej infrastruktury rynkowej opartej na DLT lub zaprzestania jej eksploatacji. Zmienione przepisy upoważniają w tym zakresie operatora infrastruktury rynkowej opartej na DLT do działania w imieniu emitenta i podejmowania różnego rodzaju działań m.in. zawarcia z KDPW umowy o rejestrację akcji w depozycie (lub – w przypadku odmowy KDPW – umowy o prowadzenie rejestru akcjonariuszy), zawarcia umowy o wykonywanie funkcji agenta emisji (w przypadku obligacji będących instrumentami finansowymi obsługiwanymi przez DLT) czy złożenia wniosku o wprowadzenie instrumentów finansowych do obrotu w ASO (w przypadku kiedy instrumenty finansowe obsługiwane do tej pory przez ASO DLT mają zostać wprowadzone na klasyczne infrastruktury rynkowe). Podmiotowi prowadzącemu ASO, na które mają być wprowadzone instrumenty wycofywane z obrotu z infrastruktur rynkowych opartych na DLT przysługuje prawo złożenia sprzeciwu wobec takiego wprowadzenia, jeżeli uzna, że wprowadzenie zagraża bezpieczeństwu obrotu lub interesowi uczestników.

Inne

• Zezwolenie na prowadzenie systemu rozrachunku papierów wartościowych w rozumieniu ustawy o ostateczności rozrachunku zostało włączone w zakres zezwolenia na prowadzenie SS DLT lub TSS DLT
• Brak wymogu uzyskania zezwolenia KNF na wycofanie akcji wprowadzonych do obrotu na wielostronnej platformie obrotu opartej na DLT jeżeli wycofanie następuje w celu wprowadzenia na klasyczne ASO w wyniku strategii przejścia
• Wyznaczenie KNF jako właściwego organu w rozumieniu rozporządzenia DLT Pilot
• Możliwość nałożenia przez KNF na ASO DLT, SS DLT lub TSS DLT kary pieniężnej do wysokości 20 750 000 zł albo do wysokości kwoty stanowiącej równowartość 10% całkowitego rocznego przychodu za naruszenia przepisów rozporządzenia DLT Pilot
• Wypłaty z systemu rekompensat inwestorskich nie obejmują utraconych instrumentów finansowych zapisanych na rachunkach DLT lub w ewidencji DLT
• Brak obowiązku korzystania z usług agenta emisji w przypadku, gdy obligacje będą zarejestrowane na rachunkach DLT lub w ewidencji DLT
• SS DLT oraz TSS DLT instytucjami obowiązanymi na gruncie ustawy AML w zakresie w jakim prowadzą rachunki DLT albo ewidencję DLT

DLTR - spis treści

I. Przedmiot, zakres, definicje

II. Instrumenty finansowe

a) katalog instrumentów finansowych dopuszczonych do obrotu lub zarejestrowanych w infrastrukturze rynkowej opartej na DLT

b) limity dot. wartości instrumentów finansowych obsługiwanych przez DLT

III. Wymogi i zwolnienia dla operatorów infrastuktur rynkowych opartych na DLT

a) MTF DLT

b) SS DLT

c) TSS DLT

IV. Specjalne wymagania dla infrastruktur rynkowych opartych na DLT

a) dokumentacja o stosowanej technologii blockchain

b) dokumentacja o usługach świadczonych przez operatora platformy

c) opracowana, gotowa do wdrożenia strategia przejścia

V. Specjalne zezwolenie na prowadzenie infrastuktur rynkowych opartych na DLT

a) MTF DLT

b) SS DLT

c) TSS DLT

VI. Nadzór nad infrastrukturami rynkowymi opartymi na DLT

a) współpraca między operatorami infrastuktur rynkowych opartych na DLT a właściwymi organami i ESMĄ

b) wyznaczenie i powiadomienie Komisji o wyznaczeniu przez Państwa Członkowskie właściwych organów

VII. Sprawozdania

a) sprawozdanie ESMA w sprawie działalności objętej DLT Pilot

b)  decyzja Komisji w sprawie przyszłości przepisów DLT Pilot

c) roczne sprawozdania ESMA

VIII. Postanowienia ogólne

a) zmiana w MIFIR, rozporządzeniu depozytowym, MIFID

b) wejśćie w życie – dwudziestego dnia po opublikowaniu

c) stosowanie od 23 marca 2023 r. z wyjątkami

DLTR - FAQ

1. Jaki problem rozwiązuje rozporządzenie?
   • Gospodarka instrumentami finansowymi w Unii Europejskiej od dłuższego czasu uregulowana jest tak, aby ograniczać ryzyka najważniejsze dla tego obrotu. Z tego względu obrót i rozrachunek instrumentów finansowych jest zasadniczo rozdzielony (por. giełdy papierów wartościowych, alternatywne systemy obrotu typu Newconnect vs depozyty papierów wartościowych), obowiązkowe jest pośrednictwo firmy inwestycyjnej w obrocie (por. rachunki w domach maklerskich).
   • Wszystkie powyższe elementy zapewniają bezpieczeństwo obrotu, ale ma to swoją cenę: relatywnie wysokie koszty, występowanie pośredników, relatywnie długie czasy rozliczania i rozrachunku.
   • Natywne funkcjonalności rozproszonych rejestrów (DLT) pozwalają pokonać wszystkie powyższe ograniczenia. Konstrukcja DLT jest jednak niedopasowana do dochowania powyższych wymogów. Podmioty rynku kapitałowego od dawna były zainteresowane wykorzystaniem możliwości DLT, ale nie czyniły tego na większą skalę z uwagi na ryzyko niezgodności.
   • Rozporządzenie rozwiązuje powyższe problemy. Istniejący oraz nowi dostawcy usług, po uzyskaniu zezwolenia KNF lub innego organu nadzoru Europejskiego Obszaru Gospodarczego, mogą przez 6 lat świadczyć usługi obrotu lub depozytu z wykorzystaniem DLT, z odstępstwami od powyższych kluczowych wymogów obecnego ustawodawstwa. Ponieważ odstępstwa te jednak są istotne, aby maksymalnie utrzymać bezpieczeństwo obrotu oraz uniknąć niepożądanego arbitrażu regulacyjnego, ogranicza się wolumen instrumentów finansowych, a dostawca musi uzasadnić konieczność skorzystania z odstępstwa oraz musi zapewnić środki mitygujące.
2. Jakie podmioty mogą korzystać z odstępstw rozporządzenia?
   • Wyłącznie firmy inwestycyjne posiadające zezwolenie oraz operatorzy rynku regulowanego. Bank prowadzący działalność maklerską musi uzyskać odrębne zezwolenie KNF na działalność określoną w rozporządzeniu. Istniejące podmioty otrzymują w istocie zezwolenie na odstępstwa. Nowe podmioty otrzymują zezwolenie zasadnicze wraz z zezwoleniem na odstępstwa.
3. Jakie kategorie dostawców usług przewiduje rozporządzenie?
   • DLT MTF (podmiot nowy lub istniejący): dostawca usług obrotu instrumentami DLT w postaci alternatywnego systemu obrotu
   • DLT SS (podmiot nowy lub istniejący): dostawca usług rozrachunku dla instrumentów DLT
   • DLT TSS (podmiot nowy lub istniejący): dostawca łącznie usług obrotu oraz rozrachunku (łączenie obu funkcji w jednym podmiocie)
4. Jaka jest relacja rozporządzenia pilotażowego DLT do MICA (projekt rozporządzenia Market in Crypto Assets)?
   • Projekt rozporządzenia pilotażowego DLT oraz rozporządzenia MICA zostały opublikowane w tym samym pakiecie. O ile prace nad rozporządzeniem pilotażowym zakończyły się i rozporządzenie jest w trakcie vacatio legis (wchodzi ostatecznie w życie 23 marca 2023 r.), prace nad MICA przedłużają się.
   • Projekt MICA oraz rozporządzenie pilotażowe DLT praktycznie nie przecinają się. Rozporządzenie MICA nie będzie stosowało się do instrumentów finansowych, podobnie jak do żadnych innych klasycznych usług finansowych (depozytów, usług płatniczych, etc.). Tymczasem rozporządzenie pilotażowe DLT stosuje się tylko do wybranych instrumentów finansowych, wskazanych wprost w treści rozporządzenia (akcje, obligacje, UCITS, etc.), przy czym pod warunkiem, że instrumenty te mają od początku do końca postać instrumentu DLT.
5. Jaka jest relacja rozporządzenia pilotażowego DLT do rozporządzenia tzw. Crowdfunding?
   1. Zgodnie z rozporządzeniem crowdfunding’owym platforma crowdfunding’owa umożliwia pozyskiwaniu kapitału przez instrumenty finansowe oraz pożyczki. Instrumenty finansowe w reżimie rozporządzenia pilotażowego DLT będą zatem mogły być przedmiotem oferty publicznej na platformie crowdfunding, jednak bez możliwości obrotu wtórnego tymi instrumentami przez platformę (chyba że uzyska ona zezwolenie DLT MTF lub DLT TSS równolegle do zezwolenia crowdfunding).
6. W jakim pieniądzu następuje rozrachunek?
   • Pod pewnymi warunkami rozrachunek może następować za pomocą pieniądza banku komercyjnego, w tym w formie tokenów, lub przy użyciu tokenów będących pieniądzem elektronicznym (nawiązanie do kategorii tzw. stablecoins, które wprowadzi MICA).
7. Czy zezwolenie korzysta z tzw. paszportu UE?
   • Tak, zezwolenia DLT MTF, DLT SS, DLT TSS są ważne w całym EOG, przez 6 lat od wydania.
8. Co się dzieje po zakończeniu pilotażu?
   • Instrumenty finansowe muszą zostać przeniesione do klasycznej infrastruktury rynku kapitałowego. W tym celu ubiegając się o zezwolenie DLT MTF, DLT SS, DLT TSS wnioskodawca musi przedłożyć tzw. transition strategy. W zakresie MTF wnioskodawca powinien przedstawić umowy z podmiotem uprawnionym do obrotu. W zakresie SS wnioskodawca powinien przedstawić umowy z podmiotem uprawnionym do rozrachunku, przy czym depozyt winien zawierać takie umowy na zasadach niedyskryminacyjnych, a pobierane opłaty winny być związane z ponoszonymi kosztami.

DLTR - co dostarczamy

DLK oferuje kompleksową obsługę podmiotów starających się o uzyskanie zezwolenia na prowadzenia MTF DLT, SS DLT lub TSS DLT począwszy od opracowania koncepcji i podstawowych zasad dotyczących obrotu i rozrachunku na infrastrukturze rynkowej opartej na DLT, przez złożenie wniosku wraz z dokumentacją towarzyszącą do KNF, a kończąc na wsparciu prawnej w bieżącej działalności.

Szczegółowe informacje na temat wsparcia prawnego udzielanego przez DLK w zakresie prowadazenia działalności związanej z DLT Pilot znajdują się tutaj.