Wyprzedaże i promocje w Omnibus 2023

Porządek czasowy

• Obowiązuje od 1 stycznia 2023 r.

Praktyki nieobjęte przepisami Omnibus

Nie wszystkie mechanizmy obniżek cen podlegają nowym zasadom Omnibus. Nie podlegają im przede wszystkim obniżki tzw. ciche, strategie najlepszych cen, obniżki warunkowe.

Cicha obniżka

Zasady Omnibus nie obejmują „cichej” obniżki ceny. Czyli standardowej zmiany ceny, o której sprzedawca nie informuje. Cena danego produktu zostaje zmieniona na metce i/lub półce, a klient nie wie, ile produkt kosztował wcześniej.

Sklep obniża cenę czapki z 59 PLN na 49 PLN poprzez usunięcie pierwotnej kwoty i oznaczenie jej nową

Zawsze najlepsze ceny

Zasady Omnibus nie wpływają na strategie konkurencyjne odnoszące się do trwale niskiego poziomu cen. Jeśli sprzedający informuje o niskich cenach, nie sugerując dynamiki cen, informacja nie uruchamia obowiązków Omnibus. Praktyka ta podlega ocenie na gruncie przepisów o nieuczciwych praktykach rynkowych, a nie przepisów Omnibus o obniżkach.

Slogan reklamowy „u nas zawsze najtaniej”,
„u nas taniej niż u konkurencji”

Obniżki warunkowe

Zgodnie z wyjaśnieniami Komisji Europejskiej zasady Omnibus nie stosują się do ugruntowanych w obrocie warunkowych (algorytmicznych) programów wsparcia sprzedaży, m.in. do:

obniżki typu 3 sztuki w cenie 2,
druga sztuka za 50%

• programów lojalnościowych dla klientów
• kart rabatowych dla klientów
• rabatów naliczanych ex post (przy kasach), o których brak informacji ex ante
• kuponów uprawniających do obniżki ceny przy zakupie w określonym czasie
• zwrotu części zapłaconej ceny (cashback)

Obniżki porównawcze

Zasady Omnibus nie obowiązuje wobec informacji o cenach u innych sprzedających, m.in.:

ich cena, cena w innych sklepach

Zastosowanie zasad Omnibus do sprzedaży w Internecie

Fundamentalnym problemem polskiej implementacji dyrektywy Omnibus jest zastosowanie przepisów o obniżkach do sprzedaży w internecie. Dyrektywa bez żadnych wątpliwości stosuje się także do tego kanału sprzedaży.

Polskie przepisy przewidują tymczasem swoje zastosowanie do miejsc sprzedaży detalicznej

Uwzględniając dotychczasową rozpowszechnioną wykładnię zbliżonych przepisów, w tym kodeksu cywilnego, pojęcie to zasadniczo ogranicza się do sklepów stacjonarnych. Nie jest to całkowicie nowy problem. Ustawa o informowaniu o cenach towarów i usług, do której wprowadzono przepisy o obniżkach Omnibus, już uprzednio posługiwała się terminem „miejsce sprzedaży detalicznej”. Niemniej obowiązki na gruncie tych przepisów nie nastręczały trudności i dlatego w praktyce kwestia „miejsca sprzedaży detalicznej” nie była szczególnie istotna. Obecnie rzecz przedstawia się w ten sposób, iż istnieją silne argumenty, że nowe przepisy nie stosują się do obniżek cen w internecie. Praktyka obrotu podąży najpewniej drogą, która będzie najbardziej optymalna z punktu widzenia całościowego zarządzania sprzedażą i przedsiębiorstwem.

Obniżki objęte Omnibus

Zasady Omnibus dotyczące obniżek obejmują zasadniczo każdą sytuację, gdy klient jest informowany o bezwarunkowej obniżce cen (informacja o dynamice cen). Stosują się zarówno do obniżek cen towarów jak i usług. Zakres zastosowania przepisów polskich jest tym samym szerszy niż pierwowzoru unijnego, gdyż przepisy unijne stosują się do towarów. Ponieważ jednak dyrektywa Omnibus jest dyrektywą minimalnej harmonizacji i państwa członkowskie mogą przyjąć szerszy zakres zastosowania implementowanych przepisów, sprzedający nie może uchylić się od obowiązku stosowania ustawy wobec usług z powołaniem na błędną implementację dyrektywy.

Typowe praktyki dyskontowe objęte zasadami Omnibus obejmują:

obniżki kwotowe lub procentowe wprost:
– 30 PLN, -20%

• obniżki kwotowe lub procentowe odwołujące się do innych wskaźników, stosujące się bezwarunkowo: „bez VAT”
• niższa cena ze wskazaniem innej kwoty sugerującej informację o cenie dotychczasowej lub cenie bez obniżki: „PLN 20 10″
• wskazanie obok aktualnej ceny także innej ceny, która ma wkrótce obowiązywać.

 

Poinformowanie o dotychczasowej cenie

Podstawowym skutkiem wystosowania informacji o obniżce ceny jest obowiązek wskazania ceny wcześniejszej.

Domyślnie wskazuje się najniższą cenę danego towaru/usługi z ostatnich 30 dni poprzedzających obniżkę, z wyjątkami przewidzianymi w przepisach

Obowiązek ten ciąży na sprzedającym. Dla handlu elektronicznego ma to takie znaczenie, że informować o cenie wcześniejszej nie musi  marketplace czy porównywarka cen.

Ustalanie ceny najniższej

Najniższa cena to cena komunikowana klientom w ciągu 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. Cena ta musi zostać zakomunikowana wraz z informacją o obniżce. Wystarczające jest poinformowanie o niej przy danym towarze, bez względu na sposób zakomunikowania obniżki.

Przepisy nie rozstrzygają jak traktować różne ceny w różnych kanałach sprzedaży tego samego produktu

Istnieją silne argumenty za tym, iż przy ustalaniu najniższej ceny wystarczające jest uwzględnienie cen z kanału sprzedaży, którego dotyczy obniżka. Na ostateczny wniosek w tej kwestii wpływa m.in. to, jak poszczególne kanały sprzedaży są pozycjonowane względem siebie (czy są równoważne, czy wyraźnie odmienne).

"Taniej o..." - ile?

Obniżkom cen towarzyszy często informacja, o ile cena uległa obniżeniu. Ani przepisy polskie ani unijne nie regulują wprost tej kwestii. Z przepisów nie wynika obowiązek informowania, ile wynosi kwota lub procent obniżki. Sprzedający może poprzestać na podaniu ceny obniżonej oraz ceny najniższej. Jeśli sprzedający chce jednak uwypuklić skalę obniżki, musi podjąć decyzję, od jakiej kwoty obliczy obniżkę.

W hipotetycznym przykładzie obniżki ceny z PLN 1800 na PLN 1600, gdzie najniższa cena z ostatnich 30 dni to 1625, w scenariuszu maksymalistycznym sprzedający poinformuje o obniżce o PLN 200, a w scenariuszu ostrożnym sprzedający poinformuje o obniżce o PLN 25.

Problem ten dostrzegła Komisja Europejska. W wytycznych do dyrektywy Omnibus Komisja stwierdza: „W związku z tym obniżka ceny musi być przedstawiona z wykorzystaniem podanej „wcześniejszej” ceny jako ceny odniesienia, tj. każda podana obniżka procentowa musi być oparta na „wcześniejszej” cenie ustalonej zgodnie z art. 6a: — na przykład jeżeli ogłoszenie o obniżce ceny brzmi „50 % taniej”, a najniższa cena w ciągu 30 poprzednich dni wynosiła 100 EUR, sprzedawca będzie musiał przedstawić 100 EUR jako „wcześniejszą” cenę, od której oblicza się 50-procentową obniżkę, pomimo faktu, że ostatnia cena sprzedaży towaru wynosiła 160 EUR.” Należy jednak zauważyć, że wytyczne Komisji, jako akt prawny należą do kategorii tzw. soft law. Tym samym, ich cechą wyróżniającą jest to, że w przeciwieństwie do „standardowych” rodzajów aktów prawa unijnego, tj. rozporządzeń, dyrektyw i decyzji, nie mają one co do zasady charakteru wiążącego prawnie i nie mogą zatem zmieniać unijnego prawa pierwotnego i prawa pochodnego. Na fakt ten zwraca uwagę sama Komisja, podkreślając, że „Niniejsze zawiadomienie ma charakter wyłącznie informacyjny – moc prawną ma tylko tekst unijnego aktu ustawodawczego.”

Abstrahując od zawiłości relacji między prawem polskim i unijnym, zasadniczo o prawach i obowiązkach w relacji między sprzedającym a kupującym decyduje polski przepis. Treść polskiego przepisu, w ślad za pierwowzorem unijnym, sprowadza się do sformułowania: „W każdym przypadku informowania o obniżeniu ceny towaru lub usługi obok informacji o obniżonej cenie uwidacznia się również informację o najniższej cenie tego towaru lub tej usługi, która obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki.”. Przepis nakłada na sprzedającego obowiązek poinformowania o najniższej cenie w zakreślonym czasie.

Wykładnia Komisji wychodzi daleko ponad normę wynikającą z przepisu w ramach ugruntowanych metod wykładni i nie może być podstawą jakichkolwiek roszczeń. Informacja o obniżce pod tym kątem może być oceniana co najwyżej na gruncie przepisów o nieuczciwych praktykach rynkowych i przepisów pokrewnych, tak jak każda inna informacja handlowa.

Stabilność cen

Przepis wymaga, aby najniższa cena została ustalona dla okresu 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. Miarodajna jest najniższa cena z tego okresu, która była ceną powszechną, czyli ceną obowiązującą. Incydentalna sprzedaż po specjalnej cenie, na podstawie oferty skierowanej do konkretnej osoby czy uzgodnień z taką osobą, względnie z uwagi na warunkowe obniżki, w większości nie będzie prowadzić do tego, że taką specjalną cenę należy wliczać do cen obowiązujących w okresie 30 dni.

Jeśli obniżka rozpoczyna się w konkretnym momencie, okres referencyjny obejmuje poprzedzające 30 dni, nawet jeśli akcja promująca tę obniżkę rozpoczyna się później niż wprowadzenie obniżki. Dla obrony przed roszczeniami sprzedający powinien zabezpieczyć dowód co do rzeczywistego rozpoczęcia obniżki.

Jeśli w trakcie trwania obniżki dojdzie do kolejnej zorganizowanej obniżki ceny, nową obniżkę należy traktować jako samodzielną obniżkę, dla której miarodajnym okresem jest ostatnie 30 dni przed nową obniżką.

Towary szybko psujące się

Odmienne zasady przewiduje się dla towarów szybko psujących się lub o krótkim terminie przydatności (np. świeża żywność i napoje). W tym przypadku podaje się cenę po obniżce i cenę sprzed pierwszej obniżki wobec tego towaru.

Towary oferowane przez krócej niż 30 dni ("new arrivals")

Odmienne zasady przewiduje się także dla towarów, które są oferowane przez sprzedającego krócej niż 30 dni. W tym przypadku podaje się informację o najniższej cenie od momentu rozpoczęcia oferowania towaru do momentu wprowadzenia obniżki.

Omnibus - co dostarczamy

W ramach usług dla sektora Retail i eCommerce zapewniamy wsparcie w prawidłowym wdrożeniu zasad Omnibus. Typowe obszary wymagające weryfikacji prawnej to:

• całościowa ocena komunikowania obniżki
• poprawność naliczenia cen sprzed obniżki i po obniżce, to jest spójność pomiędzy ceną nową, najniższą i wskaźnikiem procentowym lub liczbowym obniżki
• uwzględnienie cen z innego kanału sprzedaży
• określenie zasad postępowania wobec towarów czasowo wycofanych, a następnie przywróconych, w szczególności co do przerwania referencyjnego okresu 30 dniowego dla ustalenia najniższej ceny

Zobacz także

Dyrektywa OMNIBUS – promocje i wyprzedaże pod lupą

Zobacz także relację z jesiennej edycji RetailTec Congress 2022, podczas której dr Krzysztof Korus, radca prawny, Partner DLK Legal przedstawił zasady wyprzedaży i obniżek pod rządami Omnibus – Podsumowanie