Ustalenie beneficjenta rzeczywistego spółki

Doradzaliśmy spółce należącej do finansowej grupy kapitałowej w projekcie:

Ustalenie beneficjenta rzeczywistego

• Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (AML) przewiduje obowiązek zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych (UBO) do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) prowadzonego przez ministra właściwego ds. finansów publicznych. Obowiązek ten jest adresowany do szerokiego grona podmiotów, w tym do wszystkich zarejestrowanych w Polsce spółek kapitałowych (spółek z o.o., spółek akcyjnych oraz prostych spółek akcyjnych). Ustawa przewiduje krótki (7-dniowy) termin na dokonanie zgłoszenia oraz aktualizacji informacji wpisanych do CRBR.
• Zgłoszenia powinna dokonać osoba ustawowo uprawniona do reprezentacji podmiotu, dla którego dokonuje się zgłoszenia informacji o beneficjentach rzeczywistych. W treści zgłoszenia powinno znaleźć się oświadczenie osoby dokonującej zgłoszenia do CRBR (członka zarządu) o prawdziwości zgłaszanych informacji, które składane jest pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.
• Za niedopełnienie obowiązku zgłoszenia lub aktualizacji informacji o beneficjentach rzeczywistych w terminie wskazanym w ustawie oraz za podanie informacji niezgodnych ze stanem faktycznym grozi kara pieniężna do wysokości 1 000 000 zł.
• Niezależnie od ustawowego obowiązku dokonania zgłoszenia do CRBR, do żądania od spółki przedłożenia informacji na temat jej beneficjentów rzeczywistych uprawnione są instytucje obowiązane w ramach stosowania środków bezpieczeństwa finansowego wskazanych w ustawie AML.
• Z taką sytuacją przedsiębiorcy mogą spotykać się np. przy zawieraniu umowy o rachunek bankowy, gdzie bank jako instytucja obowiązana ma obowiązek zidentyfikować beneficjenta rzeczywistego swojego klienta oraz podjąć uzasadnione czynności w celu weryfikacji jego tożsamości oraz ustalenia struktury własności i kontroli.
• Co więcej, instytucje obowiązane identyfikując beneficjenta rzeczywistego, nie mogą polegać wyłącznie na informacjach pochodzących z CRBR. W związku z powyższym instytucje obowiązane często zwracają się z prośbą o przedstawienie informacji na temat beneficjentów rzeczywistych bezpośrednio do swoich klientów. W takiej sytuacji niedostarczenie przez spółkę informacji żądanych przez instytucję obowiązaną (np. bank) lub dostarczenie informacji nieprawidłowych może skutkować odmową zawarcia umowy.
• Wskazane wyżej przypadki, w których przedsiębiorca musi zidentyfikować swojego beneficjenta rzeczywistego wskazują, że problematyka ta ma istotne znaczenie dla każdej spółki uczestniczącej w obrocie gospodarczym. W praktyce przedsiębiorcy często napotykają jednak trudności związane z prawidłowym ustaleniem swoich beneficjentów rzeczywistych, w szczególności w przypadku spółek należących do wieloszczeblowych struktur kapitałowych.
• Wspomniane wyżej trudności spowodowane są niejasnością samej definicji ustawowej „beneficjenta rzeczywistego”. Niejasność ta wynika zarówno z treści (nieostre przesłanki „sprawowania kontroli’ i „decydującego wpływu na czynności lub działania”), jak również struktury przepisu (niejasna relacja pomiędzy ogólnym wprowadzeniem do definicji oraz częścią szczegółową dotyczącą osób prawnych oraz pomiędzy poszczególnymi przesłankami w samej części szczegółowej).
• Niejasności interpretacyjne potęgowane są dodatkowo rozbieżnościami pomiędzy polską a unijną definicją beneficjenta rzeczywistego oraz niedostatkiem wypowiedzi właściwych organów (brak formalnych stanowisk GIIF w tym przedmiocie).

W praktyce najczęściej pojawiają się następujące kwestie problematyczne związane z ustalaniem beneficjentów rzeczywistych spółki:

• dopuszczalność wskazywania tzw. „beneficjentów zastępczych”, tj. osób fizycznych zajmujących wyższe stanowisko kierownicze (członków zarządu),
• wpływ na ustalenie beneficjenta rzeczywistego faktu występowania w akcjonariacie spółki, której papiery wartościowe notowane są na rynku regulowanym (giełdzie papierów wartościowych),
• sposób ustalania osób fizycznych sprawujących pośrednią kontrolę nad spółką, w tym sposób obliczania wielkości udziału pośrednio posiadanego w spółce,
• ustalanie beneficjentów rzeczywistych w oparciu o ogólne kryterium kontroli vs szczególne kryteria dotyczące osób prawnych (w tym problem tzw. kaskadowości).

Doradztwo DLK obejmowało:

1. analizę stanu faktycznego (dokładne badanie struktury właścicielskiej spółki, dla której ustalany był beneficjent rzeczywisty),
2. analizę prawną obejmującą merytoryczne rozstrzygnięcie kwestii problematycznych na gruncie definicji beneficjenta rzeczywistego wraz z analizą stanowisk unijnych organów nadzoru,
3. wskazanie beneficjentów rzeczywistych spółki wraz z uzasadnieniem na użytek zarówno wewnętrzny (prawidłowe ustalenie beneficjenta rzeczywistego w celu zgłoszenia informacji do CRBR), jak i zewnętrzny (przedłożenie informacji o beneficjentach rzeczywistych na żądanie instytucji obowiązanej, np. banku).

Zobacz także na stronach DLK:
Pakiet AML/CFT (2021-2023)